صادق چوبک
صادق چوبک (۱۴ تیر ۱۲۹۵ – ۱۳ تیر ۱۳۷۷) یکی از نویسنده‌های مهم ایرانی بود که خیلی‌ها اسمش رو کنار صادق هدایت و محمدعلی جمالزاده می‌ذارن و اون‌ها رو پایه‌گذاران داستان‌نویسی مدرن ایران می‌دونن. از معروف‌ترین کارهاش می‌شه به مجموعه‌داستان انتری که لوطی‌اش مرده بود و رمان‌های سنگ صبور و تنگسیر اشاره کرد.
داستان‌های چوبک بیشتر سراغ آدم‌های بدبخت و گرفتار می‌ره؛ اون‌هایی که زندگی‌شون زیر بار خرافات، نادونی و گاهی باورهای خشک مذهبی له شده. چوبک با دقت، خشونت و زشتی‌هایی که تو زندگی طبقات پایین جامعه وجود داشت رو تصویر می‌کرد، بدون اینکه بخواد نسخه‌ای برای درمانش بده یا خودش رو رهبر فکری کسی جا بزنه. برای همین شخصیت‌هایی که خلق می‌کرد، خیلی واقعی، تلخ و گاهی ترسناک بودن. توی کارهاش دنبال قهرمان‌سازی یا امید دادن نبود؛ بیشتر می‌خواست زخم‌ها رو همون‌طور که هستن نشون بده.
تو بیشتر داستان‌های کوتاهش و به‌خصوص تو سنگ صبور، نشون می‌ده که چطور یه زندگی بسته و خفه، نمی‌ذاره آدم به فکرهای بزرگ یا امیدهای روشن برسه. تو دنیای داستان‌هاش، آدم‌های فقیر و بی‌چیز، نه‌تنها قربانی هستن بلکه خودشون هم توی بدبختی‌هاشون نقش دارن؛ هرچی بیشتر تلاش می‌کنن، بیشتر تو گل گیر می‌کنن.
زندگینامه صادق چوبک
چوبک تو ۱۴ تیر ۱۲۹۵ توی بوشهر به دنیا اومد. پدرش تاجر بود ولی خودش اصلاً به تجارت علاقه نداشت و زود سراغ کتاب و نوشتن رفت. دوران مدرسه رو تو بوشهر و شیراز گذروند، بعد هم رفت کالج آمریکایی تهران و بعدش تو سال ۱۳۱۶ توی وزارت فرهنگ مشغول به کار شد.
اولین مجموعه‌داستانش رو با اسم خیمه‌شب‌بازی تو سال ۱۳۲۴ منتشر کرد. بعدش مجموعه‌ی چرا دریا طوفانی شد رو نوشت که بیشتر توصیف فضاها و شخصیت‌هاست. سال ۱۳۲۸ هم مجموعه‌ای منتشر کرد که سه تا داستان و یه نمایشنامه داشت به اسم انتری که لوطی‌اش مرده بود.
رمان‌های تنگسیر (۱۳۴۲) و سنگ صبور (۱۳۴۵) خیلی براش معروفیت آوردن. تنگسیر انقدر معروف شد که به ۱۸ زبان ترجمه‌اش کردن و امیر نادری هم سال ۱۳۵۲ از روش یه فیلم ساخت. تو سنگ صبور، داستان از زبون چند تا شخصیت روایت می‌شه و سبک «جریان سیال ذهن» توش به کار رفته که برای اون زمان خیلی تازه بود. این مدل روایت باعث شد توی طول داستان، لحن و نثر همش تغییر کنه، چون هر شخصیت به سبک خودش حرف می‌زنه.
از کارهای دیگه‌اش می‌تونیم به چراغ آخر (هشت داستان کوتاه) و روز اول قبر (ده داستان کوتاه) اشاره کنیم. چوبک تو ترجمه هم وارد بود. مثلا پینوکیو رو با اسم آدمک چوبی ترجمه کرد و شعر معروف غراب از ادگار آلن پو رو هم به فارسی برگردوند. آخرین کار منتشرشده‌اش ترجمه‌ی یه داستان عاشقانه‌ی هندی بود به اسم مهپاره که تو زمستون ۱۳۷۰ چاپ شد.
چوبک یکی از اولین نویسنده‌هایی بود که داستان کوتاه رو به‌صورت جدی و مدرن نوشت. بعد از جمالزاده و هدایت، اون رو هم می‌تونیم جزو سه‌تای اصلی داستان‌نویسی نو ایران بدونیم.
تو سنگ صبور، داستان رو از زبون شخصیت‌های مختلف می‌شنویم. بچه، بچگونه فکر می‌کنه و حرف می‌زنه، زن‌ها هم همین‌طور با زبان خودشون حرف می‌زنن و این باعث می‌شه شخصیت‌ها خیلی واقعی دربیان. چوبک خیلی به جزئیات حساس بود و همین باعث شد بعضی‌ها بهش لقب «رئالیست افراطی» یا حتی «ناتورالیست» بدن. نوشته‌هاش تو کتاب‌هایی مثل قصه‌نویسی (رضا براهنی)، نویسندگان پیشرو ایران (سپانلو)، صد سال داستان‌نویسی در ایران (حسن میرعابدینی) و… بارها تحلیل و بررسی شدن.
تو سال ۱۳۵۵ خودش رو بازنشسته کرد و بعدش به انگلستان و آمریکا رفت.
درگذشت صادق چوبک
چوبک تو سال‌های آخر عمر بینایی‌ش رو از دست داد. در نهایت هم ۱۳ تیر ۱۳۷۷، یه روز قبل از تولد ۸۲ سالگیش، تو شهر برکلی آمریکا درگذشت. طبق وصیتش، یادداشت‌های منتشرنشده‌اش رو سوزوندن و خودش هم خواسته بود بعد از مرگ، جسدش سوزونده بشه.
نوشته های صادق چوبک
| دسته‌بندی | عنوان | توضیحات |
|---|---|---|
| مجموعه داستان | خیمه‌شب‌بازی (۱۳۲۴) | شامل ۱۲ داستان؛ از جمله «اسائه ادب» که باعث توقیف ۱۰ ساله شد |
| مجموعه داستان | انتری که لوطی‌اش مرده بود (۱۳۲۸) | دارای ۳ داستان و یک نمایشنامه |
| مجموعه داستان | روز اول قبر (۱۳۴۴) | شامل ۱۰ داستان کوتاه از جمله «هفت‌خط» (نمایشنامه) |
| مجموعه داستان | چراغ آخر (۱۳۴۴) | شامل داستان‌های متنوع مانند «سگ من» و «پریزاد و پری‌ماه» |
| داستان کوتاه | عمر کشون | داستان مستقل |
| داستان کوتاه | قفس | در چند مجموعه نیز آمده است |
| رمان | تنگسیر (۱۳۴۲) | اقتباس شده در فیلم تنگسیر، ترجمه به ۱۸ زبان |
| رمان | سنگ صبور (۱۳۴۵) | روایت به شیوه جریان سیال ذهن |
| ترجمه | آدمک چوبی / پینوکیو | اثر کارلو کلودی |
| ترجمه | غراب | شعر معروف از ادگار آلن پو |
| ترجمه | مهپاره | عاشقانه‌ای از اف. دبلیو. بین |
| فیلم | تنگسیر (۱۳۵۲) | فیلم به کارگردانی امیر نادری با بازی بهروز وثوقی |