بناهای تاریخی بوشهر

یهودیان بوشهر در قاجار تا پهلوی؛ از کنیسه‌ ها تا کوچه‌ های کوتی

کنیسه یهودیان در بوشهر

زندگی یهودیان در بوشهر

در کنار اقلیت‌های دینی بوشهر مانند ارامنه و صابئین و نیز برادران اهل سنت، یهودیان نیز حضوری قابل توجه داشتند. جمعیت یهودیان در بوشهر از دوره قاجار رو به افزایش گذاشت. فعالیت‌های تجاری گسترده و استقرار نمایندگی‌های ده‌گانه کنسولگری‌های خارجی در این بندر، زمینه‌ساز رونق کسب‌وکارهایی به رهبری چهره‌هایی چون دیوید ساسون و شاول مراد حییم شد.

یهودیان بوشهر دو کنیسه میان محله‌های کوتی و بهبهانی (روبه‌روی درمانگاه فدک) و یک کنیسه دیگر در محله دهدشتی داشتند. از دیگر بناهای مهم وابسته به جامعه یهود، می‌توان به عمارت گلزاد، عمارت زیتون و عمارت یهودا اشاره کرد که عمارت اخیر و کنیسه روبه‌روی درمانگاه فدک تاکنون باقی مانده‌اند.

فرزندان یهود در بوشهر

در دوره قاجار، خانوارهای یهودی بوشهر بیش از ۷۰ نفر بودند که این تعداد تا سال ۱۹۰۰ میلادی به ۶۰۰ نفر رسید. برخلاف بسیاری از شهرهای ایران که یهودیان در محله‌های جداگانه و با محدودیت‌هایی مانند نوع پوشش و معماری روبه‌رو بودند، در بوشهر چنین تبعیضی وجود نداشت و پیروان دین یهود در محله‌های کوتی، بهبهانی و دهدشتی در کنار مسلمانان با آرامش و تعامل زندگی می‌کردند.

یکی از نشانه‌های این همزیستی مسالمت‌آمیز، رفتار یهودیان در روز شنبه بود؛ روزی که طبق سنت خود از روشن کردن آتش خودداری می‌کردند و در عوض از همسایگان مسلمان خود می‌خواستند غذا و نوشیدنی‌هایشان را گرم کنند یا حتی در پخت‌وپز به آن‌ها کمک کنند. همچنین یهودیان بوشهر در ایام محرم، صفر و رمضان نه‌تنها فروش عرق را متوقف می‌کردند، بلکه گاه با اهدای کمک به مراسم عزاداری در مساجد محل نیز مشارکت داشتند.

حضور یهودیان در آیین‌های اجتماعی و مذهبی مسلمانان، از جمله تشییع و فاتحه‌خوانی آیت‌الله بلادی بوشهری و آیت‌الله حجت، و نیز فعالیت برخی زنان یهودی به‌عنوان طبیب و مداواگر بیماری‌های چشمی، از دیگر نشانه‌های تعامل سازنده آنان با سایر اقشار جامعه بود.

مشاغل رایج میان یهودیان بوشهر شامل تجارت، دلالی، زرگری، صرافی، شراب‌سازی، پزشکی، پارچه‌فروشی، خوانندگی و نوازندگی می‌شد. آن‌ها همچنین مدرسه‌ای با نام «اتحادیه کلیمیان بوشهر» داشتند. پیش از تأسیس این مدرسه، کودکان یهودی به همراه سایر دانش‌آموزان در مدارس عمومی تحصیل می‌کردند، اما از آب‌خوری جداگانه استفاده می‌کردند.

در دوران پهلوی دوم، جمعیت یهودیان بوشهر به حدود ۴۰۰ نفر رسید؛ اما با آغاز مهاجرت‌های گسترده یهودیان به اورشلیم و سرزمین‌های اشغالی فلسطین، حضور آنان در بوشهر به پایان رسید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *