مدرسه سعادت بوشهر؛ از مکتب‌خانه تا مدرسه ماندگار

مدرسه سعادت بوشهر

تاریخچه مدرسه سعادت بوشهر:

در اواخر دوره قاجار، در دل شهری قدیمی به نام بوشهر، جایی که هنوز کوچه‌ها بوی تاریخ و فرهنگ می‌دادند، طرحی بزرگ در حال شکل‌گیری بود. سال ۱۲۷۸ هجری شمسی بود، زمانی که احمدخان دریابیگی، حکمران بوشهر و بنادر خلیج فارس، در دل خود تصمیمی جرات‌مندانه گرفت. او می‌خواست مدرسه‌ای تأسیس کند، مدرسه‌ای که به‌عنوان مادر مدارس جنوب ایران شناخته شود و دنیای تازه‌ای از علم و آموزش را برای مردم جنوب کشور به ارمغان آورد.

دریابیگی، که همیشه در پی پیشرفت و اصلاحات بود، با چشمانی پر از آرزو به آینده نگاه می‌کرد. او خانه‌ای متعلق به حاج محمد حسین صفر در مرکز بوشهر را اجاره کرد؛ خانه‌ای که در نزدیکی حسینیه‌ای قدیمی و محله‌ای با تاریخ پر راز و رمز قرار داشت. آنجا بود که اولین قدم‌ها برای تأسیس مدرسه‌ای نوین برداشته شد.

 معلمان مدرسه سعادت بوشهر:

آقای محمد باقر بهبهانی، مردی با دانش و تجربه، به همراه میرزا حسین فاضل اهرمی، معروف به معتقد، و میرزا علی و میرزا آقا دلال شیرازی، گرد هم آمدند تا مأموریت بزرگی را به عهده بگیرند: آموزش بیست کودک از مناطق دوردست دشتی و تنگستان. این کودکان، که بیشتر آنها بی‌سرپرست و تهی‌دست بودند، برای نخستین بار در اتاق‌های کوچک خانه، بر روی گلیم‌های ساده، قرآن را از دست معلمانی با دلی بزرگ فرا می‌گرفتند. این آموزش‌ها فراتر از درس بود؛ آن‌ها به بچه‌ها غذا و سرپناه هم می‌دادند و دنیای تازه‌ای از مهربانی و امید می‌ساختند.

زمان گذشت و مدرسه کوچک‌ فراتر از انتظار، رشد کرد. پس از آقای بهبهانی، شیخ محمد حسین سعادت و برادرش شیخ عبدالکریم سعادت به عنوان معلمان جدید وارد عرصه شدند و هر روز درخت علم و دانش در این مدرسه ریشه دواند.

عزل دریابیگی

در سال‌های بعد، اوضاع تغییر کرد. پس از انفصال احمدخان دریابیگی از حکومت بوشهر، مدرسه با مشکلات مالی جدی مواجه شد. حکمران جدید، سالار معظم رضاقلی خان نظام مافی که بعدها به لقب نظام السلطنه شناخته شد، پس از درخواست‌های مکرر مسئولان مدرسه، یک بار به آنجا آمد تا پیشرفت شاگردان را مشاهده کند. او پس از مشاهده وضعیت مدرسه، وعده اعانه داد، اما برخلاف اقدامات خیرخواهانه دریابیگی، تمایلی به ادامه فعالیت مدرسه نداشت. نظام السلطنه پیشنهاد کرد که مدرسه جدیدالتأسیس به فروش رود و معلمان آن پرداخت شوند، سپس مدرسه را تعطیل کرده و مردم به مکتب‌خانه‌های قدیمی بازگردند. این تغییرات باعث کاهش درآمد مدرسه و دشواری بیشتر در تأمین منابع مالی آن شد.

بازگشت مجدد دریابیگی و تغییرات پس از آن:

در سال ۱۳۲۵ هجری قمری (۱۲۸۶ شمسی)، احمدخان دریابیگی، که از حکومت بوشهر منفصل شده بود، به دستور محمدعلی شاه قاجار مجدداً حکمران بنادر شد. وقتی دریابیگی متوجه شد که مدرسه با کمبود بودجه روبه‌رو است و ادامه فعالیت آن به عنوان نهادی که خودش از بنیان‌گذاران آن بود، ممکن نیست، تصمیم گرفت به‌طور جدی برای حل این مشکل اقدام کند. او با ابتکاری جدید، برای تأمین مالی مدرسه به دیدار تجار، بزرگان شهر و حتی کارگزاران انگلیسی در بوشهر رفت و از آنان برای بازدید از مدرسه و نظارت بر امتحانات پایان دوره دعوت به عمل آورد. نتیجه این تلاش‌ها بسیار مثبت بود، به‌طوری که حدود ۱۴ نفر از مقامات و بزرگان مبالغ هنگفتی را به عنوان هدیه یا کمک‌های دائمی به مدرسه اعطا کردند و بدین ترتیب مدرسه سعادت توانست بار دیگر در مسیر پیشرفت قرار گیرد. (ویکی پدیا)

با گذشت زمان، کمک‌های مالی مظفرالدین شاه، که در پاسخ به درخواست دریابیگی بود، این مدرسه را به نام “سعادت مظفری” مشهور کرد. افتتاح رسمی مدرسه در روز پنجشنبه، ۱۸ اسفند ۱۲۷۸ با حضور جمعی از صاحب‌قلمان در فضایی پر از شور و امید برگزار شد. اما ساختمان اولیه مدرسه، که در محله نیدی قرار داشت، مشکلاتی را نیز به همراه داشت. بچه‌ها باید مسافتی سه کیلومتری را برای رسیدن به مدرسه طی می‌کردند که برای آنها دشوار بود. بنابراین، با توجه به مساعدت خیرخواهان و موافقت دریابیگی، مدرسه به مکانی جدید در مرکز شهر منتقل شد.

مدرسه سعادت نه تنها به عنوان اولین مدرسه با سبک نوین آموزشی در جنوب ایران شناخته می‌شود، بلکه با تاریخچه‌ای غنی، نماد تلاش‌های فرهنگی و آموزشی در بوشهر و دیگر مناطق جنوبی کشور است. این مدرسه در طول زمان نقشی کلیدی در ارتقای علم و دانش ایفا کرده و همچنان یادگاری ارزشمند از دوران قاجار و اصلاحات آموزشی به شمار می‌آید. تأسیس آن مسیر پیشرفت علمی را در جنوب ایران هموار کرده و تأثیرات آن در زندگی اجتماعی و فرهنگی این منطقه همچنان احساس می‌شود.