بوشهر، با تاریخ کهن و زیبایی‌های بی‌نظیرش، مقصدی خاص برای گردشگران است. در بوشهر سرویس، بهترین جاذبه‌های گردشگری این شهر بندری را معرفی می‌کنیم تا سفری به یادماندنی به جنوب ایران را تجربه کنید.
تاریخچه بافت قدیم بوشهر
در رأس جزیره‌ای مثلثی، جایی که آبیِ خلیج فارس زمین را در آغوش می‌گیرد، بافت قدیم بوشهر همچون رازی از روزگار کهن در دل این سرزمین جای گرفته است. محله‌هایی که هر کدام داستان‌هایی شنیدنی دارند، با نام‌هایی که از قومیت‌ها و مردمانشان الهام گرفته‌اند: بهبهانی، دهدشتی، کوتی و شنبدی. این محله‌های قدیمی بوشهر نه تنها محل زندگی، بلکه نمادی از اتحاد و هویت مردم بوشهر بودند؛ جایی که هر محله، بزرگی داشت که کلامش سرنوشت‌ساز بود.
شکل‌گیری و شکوفایی بافت قدیم
داستان بوشهر از روزگاری آغاز شد که هنوز به شهری بندری بدل نشده بود. در دوران نادرشاه افشار، این روستای کوچک ماهیگیری با تأسیس پایگاه دریایی در خور شرقی، قدم در مسیری گذاشت که آن را به یکی از مهم‌ترین بنادر ایران تبدیل کرد. تصور کنید بوشهر چگونه از روزهای آرام و بی‌صدای خود فاصله گرفت و به صدای موج کشتی‌های بزرگ و کوچک گوش سپرد. این شهر در دوران زندیه، به واسطه نزدیکی به شیراز، برگی دیگر از شکوفایی خود را ورق زد و در قاجاریه، اوج اقتدارش را تجربه کرد. آن روزها، بوشهر دریچه‌ای بود که جهان به ایران می‌گشود.
معماری و بناهای بافت قدیم
با قدم گذاشتن در کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ این بافت تاریخی، انگار به گذشته سفر می‌کنید. خانه‌های قدیمی با شیشه‌های رنگارنگ و تراس‌های چوبی، قصه‌گوی روزگاری هستند که بوشهر پر از زندگی و هیاهو بود. این بافت 38 هکتاری بیش از هزار خانه زیبا را در خود جای داده بود؛ خانه‌هایی که هر کدام برای خود دنیایی داشتند و معماری‌شان، آیینه‌ای از هنر و ذوق مردمان این دیار بود.
بیشتر بخوانید: تاریخچه مدرسه سعادت بوشهر
ساختار بناهای بافت قدیم
بناهای تاریخی بوشهر، گنجینه‌هایی از هنر و خلاقیت هستند که جزئیات هر کدام می‌تواند ساعت‌ها شما را محو خود کند:
ورودی‌ها: تصور کنید دری چوبی با حکاکی‌های ظریف و پله‌هایی که شما را به دالانی خنک و سایه‌دار هدایت می‌کنند. برخی از ورودی‌ها ساده و بی‌تکلف‌اند، در حالی که برخی دیگر همچون کتابی مصور، شما را به سفری در دل تاریخ می‌برند.
حیاط مرکزی: در میانه خانه، حیاطی با باغچه‌هایی پر از گل و درختانی سایه‌گستر خودنمایی می‌کند. صدای آب از چاه یا حوض کوچک در کنار زمزمه باد، آرامشی وصف‌ناشدنی به این فضا می‌بخشید.
اتاق‌ها: اتاق‌های این خانه‌ها همچون صفحات یک کتاب است که کاربری بهینه بودن در آن‌ها به چشم میخورد. از اتاق‌های کوچک سه‌دری و چهار‌دری گرفته تا پنج‌دری‌های با شکوه و حتی هفت‌دری‌ها و هشت‌دری‌های خاص، هر کدام داستانی از ذوق و خلاقیت معماران زمان خود دارند. این فضاها با شیشه‌های رنگی و گچ‌بری‌های زیبا زینت داده می‌شدند تا حس آرامش و زیبایی را برای ساکنان به ارمغان بیاورند. در طبقه پایین، اتاق‌هایی ساده و کاربردی برای امور روزمره یا فعالیت‌های داخلی ساخته شده بود. اما در طبقه بالا، شکوه و زیبایی در تک‌تک فضاها جریان داشت. از پذیرایی‌های بزرگ و پرنور گرفته تا تابستان‌نشین‌های خنکی که برای فرار از گرمای شدید طراحی شده بودند. این اتاق‌ها با تزئینات هنرمندانه و چیدمانی ظریف، حس میهمان‌نوازی و شکوه ایرانی را به نمایش می‌گذاشتند.
تراس‌ها و شناشیل‌ها: شناشیل‌ها، بالکن‌هایی چوبی که روح معماری عثمانی را به یاد می‌آورند، همچون پنجره‌ای به دریای خلیج فارس باز می‌شدند. این تراس‌ها نه تنها نسیم دل‌انگیز دریا را به خانه می‌آوردند، بلکه همچون سایه‌بانی طبیعی، خانه را خنک نگه می‌داشتند.
سایه‌بان‌ها: سایه‌بان‌های چوبی نیز زیبایی خاصی به این بناهای سنتی می‌بخشیدند. این سایه‌بان‌ها به سه شکل قائم، 45 درجه و افقی طراحی می‌شدند. در ساختمان‌هایی با سقف بلند، سایه‌بان‌های قائم به کار می‌رفت و در حیاط‌های مرکزی از سایه‌بان‌های افقی استفاده می‌کردند. همچنین سایه‌بان‌های 45 درجه معمولاً در سقف شناشیل‌ها و تراس‌ها دیده می‌شدند.
پله‌ها: پله‌های ساختمان‌های قدیمی در سه نوع مستقیم، چرخان و جان‌پناه طراحی شده بودند. پله‌های چرخان بیشتر برای پشت‌بام‌ها به کار می‌رفتند، در حالی که پله‌های مستقیم ارتباط بین طبقات را ممکن می‌ساختند. پله‌های جان‌پناه‌دار نیز برای اتصال بین دو عمارت یا ایجاد راه ارتباطی در محله‌های شلوغ استفاده می‌شدند. گاهی مجسمه‌هایی زیبا روی این پله‌ها قرار می‌گرفت تا جلوه‌ای هنری به محیط ببخشند.
بازشوها: پنجره‌ها و درهای این خانه‌ها، ترکیبی از زیبایی و کارآمدی بودند. شیشه‌های رنگی نور را به رقص درمی‌آوردند و بازشوهای متحرک، جریان هوا را به دل خانه هدایت می‌کردند
شرایط بازدید از بافت قدیم بوشهر
اگر روزی پا به بوشهر گذاشتید، حتماً زمانی را برای گشت‌وگذار در این بافت تاریخی کنار بگذارید. هر ساعت از روز، این کوچه‌ها آماده پذیرایی از شما هستند و هیچ هزینه‌ای برای این سفر به دل تاریخ نیاز نیست. تنها با چند ساعت قدم زدن، می‌توانید گذشته را لمس کنید، از زیبایی‌های معماری بوشهر لذت ببرید و از صدای موج‌های خلیج فارس همراه با نجوای تاریخ، سرشار شوید.
در صفحه اول گوگل دیده شوید