کلیسای گئورگ مقدس یکی از آثار تاریخی مهم در شهر بوشهر است که مربوط به دوره قاجار می‌باشد. این کلیسا در محله شنبدی بوشهر واقع شده. این کلیسا در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۵۱۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
کلیسای گئورگ مقدس بوشهر توسط چه کسانی ساخته شد؟
کلیسای گئورگ مقدس توسط خانواده «آوادیان» از ارمنی‌های سرشناس ساکن بوشهر و با کمک انگلیسی‌های ساکن بوشهر در سال ۱۸۱۹ میلادی (۱۲۳۵ خورشیدی) ساخته شد.
کلیسای گریگوری تا چه زمانی فعال بود و برای اموالش چه اتفاقی افتاد؟
کلیسای گئورک تا سال ۱۹۴۸ میلادی فعال بود. بعد از فوت «ملکومیان» از ارمنی‌های سرشناس ساکن بوشهر، تمام اموال و اشیاء کلیسا به کلیسای وانک اصفهان منتقل شد. در سال ۱۹۷۴ میلادی، با استقرار چند خانواده ارمنی دیگر در بوشهر، هیئت ارمنی اقدام به تعمیر کلیسای گئورگ مقدس کرد و با ارسال اشیاء و لوازم مورد نیاز، فعالیت این کلیسا را مجدداً احیا نمود. این اقدام نشان‌دهنده تلاش جامعه ارمنی برای حفظ و احیای میراث مذهبی و فرهنگی خود در منطقه بوشهر بود. با این حال، پس از گذشت چند سال، فعالیت کلیسا بار دیگر متوقف شد.
معماری کلیسای ارامنه گریگوری بوشهر
کلیسای گئورگ مقدس در بوشهر با معماری منحصر به فرد و زیبای خود، نمونه‌ای جالب از هنر و معماری دوره قاجار است. این کلیسا در زمینی مستطیل‌شکل ساخته شده و پلان اصلی آن به شکل چلیپا (صلیب) طراحی شده است. این طراحی نمادین، از بالا به شکل صلیب دیده می‌شود و نشان‌دهنده هویت مذهبی و معنوی این بناست. در دو طرف کلیسا، حیاط‌هایی قرار دارند که در گذشته به عنوان محل دفن مردگان استفاده می‌شدند، که این موضوع نیز نشان‌دهنده کاربردهای چندگانه این مکان در گذشته است.
ویژگی‌های معماری کلیسا:
تالار اجتماعات و محراب:
ساختمان کلیسا به صورت قرینه طراحی شده و شامل تالار اصلی اجتماعات، محراب، و اتاق‌هایی در دو طرف محراب است. دو راهرو نیز در دو طرف تالار قرار دارند که به فضای داخلی کلیسا نظم و هماهنگی بخشیده‌اند.
ناقوس‌ها:
کلیسا فاقد برج ناقوس است، اما دو ناقوس فلزی به صورت عرضی بر فراز راهروی شمالی نصب شده بودند. این ناقوس‌ها برای اعلام زمان مراسم مذهبی استفاده می‌شدند.
ستون‌های چوبی:
هفت ستون چوبی در داخل کلیسا وجود دارد که نه تنها به استحکام سقف کمک می‌کنند، بلکه با تزئینات چوبی زیبای خود، جلوه‌ای هنرمندانه به فضای داخلی بخشیده‌اند.
محراب:
محراب کلیسا، مهم‌ترین و شکیل‌ترین بخش این بناست. این بخش با پله‌هایی که به صورت قرینه در دو طرف آن قرار دارند، به تالار اصلی متصل می‌شود. محراب از یک مربع تشکیل شده که سه ضلع آن دارای طاقنما است و از سمت غرب (جنوب غربی) به تالار باز می‌شود. در قسمت فوقانی محراب، با استفاده از گوشه‌سازی، مربع به هشت ضلعی و سپس به دایره تبدیل شده و در نهایت، گنبد محراب بر روی آن قرار گرفته است. این طراحی هندسی و استفاده از گنبد، نشان‌دهنده مهارت معماران دوره قاجار در ایجاد فضاهای مذهبی باشکوه است.
اهمیت معماری:
معماری کلیسای گئورگ مقدس ترکیبی از عناصر مذهبی و هنری است که نه تنها نیازهای کاربردی یک کلیسا را برآورده می‌کند، بلکه از نظر زیبایی‌شناسی نیز بسیار چشم‌نواز است. این کلیسا به عنوان یکی از آثار تاریخی و مذهبی مهم ایران، نشان‌دهنده تنوع فرهنگی و مذهبی در تاریخ این کشور است. حفظ و مرمت این بنا، نه تنها برای جامعه ارمنی، بلکه برای تمامی مردم ایران به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی ارزشمند است.
آدرس کلیسای ارامنه گریگوری بوشهر
بوشهر، خیابان انقلاب، خیابان کلیسا
